همهچیز درباره تصلب شرایین (سخت شدن رگها)
تصلب شرایین یا سختشدن رگها چیست؟
تصلب شرایین که گاهی به آن “سختشدن رگها” نیز گفته میشود، فرآیند تجمع پلاکهای چربی، کلسترول، کلسیم و مواد زائد در دیواره شریانها است. این تجمع باعث تنگی و کاهش انعطافپذیری شریانها شده و جریان خون به اندامهای حیاتی بدن مانند قلب، مغز، کلیه، اندامها و روده را مختل میکند. در برخی موارد، این پلاکها ممکن است دچار عوارضی مانند پارگی یا اتساع و ترکیدگی شده و منجر به تشکیل لخته خون شوند که میتواند جریان خون را به طور کامل متوقف کرده و عوارض جدی مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا انسداد حاد عروق اندامها را ایجاد کند.
اهمیت شناخت تصلب شرایین
این بیماری یکی از اصلیترین علل مرگومیر در کشورهای صنعتی از جمله ایالات متحده و ایران است. تصلب شرایین معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است و زمانی خود را نشان میدهد که خونرسانی به یک اندام مهم دچار مشکل شده باشد.
علائم تصلب شرایین
علائم بسته به محل درگیری متفاوت هستند:
- قلب: درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس، تهوع، تعریق زیاد، سرگیجه و تپش قلب.
- مغز: ضعف یا فلج در یک طرف بدن، تاری دید، اختلال در گفتار، سرگیجه و عدم تعادل. این علائم ممکن است به سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) منجر شود.
- شکم: درد شکمی پس از غذا خوردن که میتواند به انسداد عروق رودهای منجر شود.
- پاها: درد عضلات پا حین فعالیت، سردی یا کبودی انگشتان پا، رنگپریدگی و در موارد شدید گانگرن.
عوامل خطر ابتلا به تصلب شرایین
جناب دکتر عبدی اردکانی، پزشک قلب در شیراز، اشاره میکند که برخی از عوامل خطر این بیماری عبارتند از:
- کلسترول بد (LDL) بالا و کلسترول خوب (HDL) پایین
- فشار خون بالا
- دیابت
- چاقی و تجمع چربی در ناحیه شکم
- سیگار کشیدن
- کمتحرکی
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی
- التهاب مزمن که از طریق پروتئین C-reactive در خون شناسایی میشود
چگونه میتوان از تصلب شرایین پیشگیری کرد؟
به گفته دکتر عبدی اردکانی، پزشک قلب، تغییر سبک زندگی نقش مهمی در پیشگیری از تصلب شرایین دارد:
- ترک سیگار: مواد شیمیایی در دود سیگار دیواره شریانها را تخریب کرده و احتمال تشکیل پلاک را افزایش میدهد.
- رژیم غذایی سالم:
- مصرف میوه و سبزیجات تازه
- پرهیز از چربیهای اشباع و ترانس
- استفاده از روغنهای سالم مانند روغن زیتون و کانولا
- پروتئینهای گیاهی و ماهی غنی از امگا-3
- ورزش منظم: حداقل 150 دقیقه ورزش هوازی در هفته توصیه میشود.
- مدیریت وزن: کاهش وزن، بهویژه در ناحیه شکم، خطر تصلب شرایین را کاهش میدهد.
- کنترل فشار خون و قند خون: این دو عامل از مهمترین دلایل آسیب به شریانها هستند.
تشخیص تصلب شرایین
تشخیص این بیماری با استفاده از روشهای زیر انجام میشود:
- معاینه فیزیکی: بررسی نبضها، رنگ و دمای پوست و صداهای غیرعادی جریان خون در شریانها.
- آزمایش خون: اندازهگیری سطح کلسترول، قند خون و نشانگرهای التهاب.
- تصویربرداری: مانند سیتیاسکن یا امآرآی برای بررسی رسوبات کلسیم و پلاک در شریانها.
- شاخص مچ پا-بازو (ABI): مقایسه فشار خون مچ پا با بازو برای شناسایی انسداد عروقی.
درمان تصلب شرایین
به گفته دکتر قلب شیراز، درمان شامل دو بخش اصلی است:
1. تغییر سبک زندگی
این اقدام شامل رژیم غذایی سالم، ورزش، مدیریت استرس و ترک سیگار است.
2. درمان دارویی
- داروهای کاهش کلسترول: استاتینها مانند آتورواستاتین یا روزوواستاتین برای کاهش تولید کلسترول در کبد.
- داروهای ضدانعقاد: مانند آسپرین برای جلوگیری از تشکیل لخته خون.
- داروهای خاص برای کاهش التهاب: برای افرادی که سطح پروتئین C-reactive بالایی دارند.
3. روشهای مداخلهای
- آنژیوپلاستی و استنتگذاری: باز کردن شریان تنگشده با بالن و استفاده از استنت.
- جراحی بایپس: ایجاد مسیر جدید برای خونرسانی به دور از شریان مسدود شده.
پیشآگاهی و نتیجهگیری
تصلب شرایین میتواند به مرور زمان وخیمتر شود، اما با رعایت سبک زندگی سالم و درمان مناسب، میتوان پیشرفت آن را کاهش داد. دکتر عبدی اردکانی، پزشک قلب شیراز، تأکید میکند که شناخت و درمان به موقع این بیماری میتواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کند. در صورت مشاهده هرگونه علائم مرتبط، حتماً با یک دکتر قلب مشورت کنید.
این مقاله به تأیید پزشک قلب شیراز رسیده است.
منبع: Harvard Health
